POMPEJE. Miasto w cieniu wulkanu. Dojazd, bilety, zwiedzanie, atrakcje

Pompeje (wł. Pompei) to miejsce, o którym każdy z nas uczył się w szkole na lekcjach historii. To słynne starożytne miasto położone w cieniu Wezuwiusza zostało niemal całkowicie zniszczone na skutek wybuchu wulkanu, a dziś jest to jedna z najciekawszych atrakcji turystycznych w całych Włoszech, którą rocznie odwiedza nawet 2 miliony turystów. Zwiedzanie Pompejów to niezwykła podróż w czasie oraz możliwość przekonania się, jak przed wiekami wyglądało to miasto oraz jak żyli jego zwykli mieszkańcy. Do dziś można tu oglądać liczne pozostałości domów i obiektów użyteczności publicznej, a spacer ulicami starożytnych Pompejów dostarczy Wam z pewnością wielu niezapomnianych wrażeń. Z poniższego tekstu dowiecie się, co warto zobaczyć w Pompejach, jakie czekają tu na Was atrakcje oraz jak zaplanować sobie zwiedzanie.

Historia i zagłada Pompejów

Pompeje zostały założone prawdopodobnie w VII wieku p.n.e. przez Osków, czyli lud zamieszkujący środkową Italię, a w kolejnych stuleciach przechodziły one między innymi w ręce Greków, Etrusków, Samnitów i Rzymu, by w końcu otrzymać autonomię. Największy okres rozwoju Pompejów przypadł na III i II wiek p.n.e. – wówczas stały się one jednym z najważniejszych portów w regionie, a w bezpośrednim jego sąsiedztwie kwitło rolnictwo oraz uprawiano winorośl, oliwki i zboża. Wtedy też w samych Pompejach powstało wiele reprezentacyjnych i okazałych budowli, a całe miasto uchodziło za lepiej rozwinięte niż ówczesny Rzym. Choć Pompeje znacznie straciły na znaczeniu po tzw. wojnie sprzymierzeńczej w 89 roku p.n.e., kiedy to opowiedziały się po stronie miast italskich, które przegrały w starciu z Republiką Rzymską, to niedługo później ponownie powróciły do intensywnego i dynamicznego rozwoju.

Pierwsze poważne zniszczenie miasta przyniosło trzęsieni ziemi, które miało miejsce w 62 roku n.e. – wtedy jednak Pompeje udało się odbudować. Definitywna zagłada Pompejów nastąpiła niewiele później – w 79 roku na skutek wybuchu Wezuwiusza. Przez wiele lat sądzono, że erupcja ta nastąpiła 24 sierpnia 79 roku, a świadczyć o tym miały zeznania naocznego świadka, włoskiego pisarza i polityka Pliniusza Młodszego. W 2018 roku na jednym z budynków w Pompejach odkryto napis wskazujący na datę 17 października, co ma stanowić dowód na to, że wtedy miasto funkcjonowało jeszcze normalnie i że do wybuchu doszło dopiero na jesieni. Aktualnie uznaje się, że erupcja miała miejsce 24 października 79 roku. Była ona dla całego regionu prawdziwą katastrofą. Gorąca lawa i rozżarzone kamienie wzniecały w mieście liczne pożary, zabijały mieszkańców oraz powodowały zawalanie się budynków. Pompeje praktycznie przestały istnieć, a to, co z nich zostało, przykrył na wiele stuleci popiół wulkaniczny, co miało jednak jeden pozytywny skutek – dzięki temu część zabudowy miasta, a nawet tak drobne detale jak różnego rodzaju dekoracje, rzeźby, malowidła i mozaiki zostały całkiem dobrze zakonserwowane i zachowały się do dzisiejszych czasów w niezłym stanie.

Na pozostałości starożytnych Pompejów natrafiono zupełnie przypadkiem pod koniec XVI wieku podczas prac przy budowie kanału. Prace archeologiczne rozpoczęto w tym miejscu w 1748 roku i trwają one do dziś.

Jak dojechać z Neapolu do Pompejów?

Pompeje znajdują się we włoskim regionie Kampania, nieopodal Neapolu i nad Zatoką Neapolitańską. Wizyta w tym miejscu jest obowiązkowym punktem programu niemal każdej wycieczki do Neapolu, zwłaszcza że ze stolicy Kampanii można tu bardzo łatwo dojechać korzystając z transportu publicznego.

Dojazd na trasie Neapol-Pompeje zapewnia kolejka podmiejska Circumvesuviana. W Neapolu do kolejki można wsiąść na stacji początkowej Napoli Porta Nolana albo na drugiej stacji, czyli głównym dworcu kolejowym Napoli Garibaldi. Zdecydowanie lepiej jest udać się na stację początkową, gdyż przewija się przez nią znacznie mniej ludzi, łatwiej jest się na niej odnaleźć i można zająć miejsce siedzące w pociągu, co na stacji Garibaldi nie zawsze jest już możliwe. Należy wsiąść do pociągu w kierunku Sorrento i wysiąść na stacji Pompei Scavi-Villa dei Misteri. Bilety na pociąg kupuje się w kasie biletowej bądź w biletomacie, warto nabyć od razu bilet powrotny. Bilet należy skasować jeszcze przed wejściem do pociągu, przechodząc przez bramkę prowadzącą na peron.

Godziny odjazdu pociągów z i do Neapolu można sprawdzić na tej stronie internetowej. Cena za przejazd na trasie Neapol-Pompeje to 2.80 EUR w jedną stronę.

Zwiedzanie Pompejów. Informacje praktyczne

Aktualnie na terenie starożytnych Pompejów funkcjonuje tzw. park archeologiczny (wł. Parco Archeologico di Pompei), który w 1997 roku został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Zwiedzanie Pompejów to prawdziwa przygoda i bardzo ciekawa lekcja historii, ale do takiej wizyty warto się wcześniej trochę przygotować. Oto kilka przydatnych informacji i wskazówek:

• Stanowisko archeologiczne w Pompejach zajmuje rozległy obszar o powierzchni 44 ha i jest tu ponad 50 obiektów udostępnionych do zwiedzania. Z tego powodu przed wizytą warto zastanowić się, co właściwie chce się tu zobaczyć, gdyż za jednym razem nie da się zwiedzić wszystkiego. Najważniejsze atrakcje Pompejów zostały opisane w dalszej części tego tekstu.
• Na miejscu w kasie biletowej można dostać za darmo mapkę Pompejów (można o nią poprosić). Mapa ułatwi Wam poruszanie się po terenie parku, zwłaszcza że niektóre uliczki przebiegające pośród ruin budowli są do siebie bardzo podobne, a poszczególne obiekty z zewnątrz również mogą wyglądać niemal identycznie.
• Ile czasu potrzeba na zwiedzanie Pompejów? Optymalnie byłoby tu spędzić 3-4 godziny i wówczas będziecie w stanie odwiedzić wszystkie najważniejsze miejsca. Oczywiście jeśli tylko macie ochotę, to możecie przyjechać tu na dłużej, a nawet na cały dzień. Warto przy tym jednak pamiętać, że nie zawsze wszystkie obiekty w Pompejach są udostępnione do zwiedzania, bo w niektórych z nich mogą odbywać się prace archeologiczne lub remontowe.
• Pompeje są bardzo popularną atrakcją i z tego powodu miejsce to najlepiej jest odwiedzać poza sezonem wakacyjnym i poza weekendami. Podczas takiej wycieczki trzeba pamiętać o wygodnych butach, a w lato także o ochronie przed słońcem i o nakryciu głowy, gdyż poza wnętrzami poszczególnych obiektów nie ma tu zbyt wiele zacienionych miejsc. Wiele budynków oraz ulic w Pompejach nie jest przystosowanych do poruszania się wózkami inwalidzkimi oraz wózkami dziecięcymi.
• Podczas wizyty w Pompejach warto mieć ze sobą wodę oraz ewentualnie coś do zjedzenia. Na terenie parku znajduje się kilka kranów z wodą pitną, a także kilka bezpłatnych toalet. Obowiązuje tu całkowity zakaz palenia.

Pompeje: bilety i godziny otwarcia

Park archeologiczny w Pompejach jest otwarty codziennie przez cały rok, z wyjątkiem takich dni jak 1 stycznia, 1 maja czy 25 grudnia. Więcej informacji znajdziecie na stronie internetowej: www.pompeiisites.org/en/

Godziny otwarcia:

• od kwietnia do października w godz. 9-19,
• od listopada do marca w godz. 9-17.

Warto pamiętać, że ostatni turyści są wpuszczani na teren Pompejów 1,5 godziny przed zamknięciem. Co więcej, wnętrza niektórych obiektów w Pompejach są zamykane nieco wcześniej, dlatego nie warto jest odkładać wizytę na końcówkę dnia. Na wspomnianej już mapce Pompejów, którą można otrzymać w kasie biletowej, są zaznaczone godziny otwarcia każdego obiektu.

Jednorazowy bilet wstępu do Pompejów kosztuje 16 EUR i można go nabyć na miejscu w kasie biletowej. Są trzy wejścia na teren parku:

• przy Porta Marina – tuż obok stacji kolejowej Pompei Scavi-Villa dei Misteri,
• przy Piazza Esedra – również blisko stacji kolejowej, obok dużego parkingu i licznych straganów z pamiątkami,
• przy Piazza Anfiteatro – w odległości ok. 2 km od stacji kolejowej, blisko centrum współczesnych Pompejów.

Przy każdym wejściu znajduje się kasa biletowa. W zasadzie nie ma większego znaczenia, w którym miejscu rozpoczniecie zwiedzanie, gdyż przy każdym z wejść są zlokalizowane jakieś ciekawe budynki warte zobaczenia.

Pompeje: najciekawsze atrakcje. Co zobaczyć?

1. Foro Civile (Forum)

Forum to serce starożytnych Pompejów i najważniejsze miejsce w mieście. To właśnie tutaj przed wiekami toczyło się życie publiczne oraz znajdowały się główne urzędy i świątynie. Forum ma wymiary 38×157 m, a swój ostateczny kształt uzyskało ono w III-II wieku p.n.e., kiedy to cały ten plac został gruntownie przebudowany i otoczony reprezentacyjną arkadą, której pozostałości zachowały się w tym miejscu do dnia dzisiejszego. W miejscu tym można również oglądać fragmenty kolumn i filarów, liczne wyroby garncarskie oraz bardzo charakterystyczną rzeźbę przedstawiającą centaura. Z forum rozpościera się ponadto piękny widok na górujący ponad miastem szczyt Wezuwiusza.

2. Anfiteatro (Amfiteatr)

To najstarszy na całym świecie zachowany do dzisiaj rzymski amfiteatr zbudowany z kamienia (jest starszy nawet od Koloseum)! Budowę tego obiektu rozpoczęto w 80 roku p.n.e. i mógł on pomieścić nawet 20.000 osób. Amfiteatr został wzniesiony na planie owalu o wymiarach 135×104 m i odbywały się tu różnego rodzaju zawody sportowe, a także walki gladiatorów oraz walki ze zwierzętami. Dziś jest on udostępniony zwiedzającym, którzy mogą wejść na arenę i z tej perspektywy podziwiać wnętrze tego obiektu. Jako ciekawostkę można wspomnieć, że w 1971 roku w amfiteatrze odbył się koncert brytyjskiego zespołu Pink Floyd. Jego wokalista David Gilmour wystąpił tutaj raz jeszcze w 2016 roku.

3. Teatro Grande (Teatr Wielki)

Teatr Wielki w Pompejach to imponująca budowla, która została wzniesiona w III wieku p.n.e. i potem przebudowana sto lat później. Dawniej obiekt ten mógł pomieścić 5.000 widzów, a wystawiano tu między innymi tragedie, komedie czy pantomimy. Obecnie z najwyższych rzędów trybun rozpościera się fantastyczny widok zarówno na wnętrze budowli jak również na sąsiadujące z nią obiekty.

4. Basilica (Bazylika)

Dawniej wznosząca się w narożniku forum bazylika była jednym z najbardziej reprezentacyjnych obiektów w całych Pompejach. Co ciekawe, miejsce to wcale nie pełniło funkcji sakralnych, a był to obiekt użyteczności publicznej, w którym funkcjonowało między innymi targowisko oraz sąd. Dziś jest to sporych rozmiarów plac, gdzie znajdują się ruiny dawnej budowli.

5. Tempio di Apollo (Świątynia Apollina)

Zlokalizowane tuż obok, przy wschodnim boku forum, ruiny świątyni rzymskiego boga Apollina pochodzą prawdopodobnie z II wieku p.n.e., a obiekt ten był niegdyś jednym z najważniejszych miejsc kultu w całych Pompejach. Aktualnie można tu oglądać między innymi marmurowy ołtarz, kolumnę jońską, na której kiedyś znajdował się zegar słoneczny, oraz kopie posągów Apolla i Diany – ich oryginały zostały przeniesione do Narodowego Muzeum Archeologicznego w Neapolu.

6. Casa del Fauno (Dom Fauna)

Tzw. dom Fauna jest największym domem mieszkalnym odkrytym na terenie starożytnych Pompejów, a jego aktualna nazwa wzięła się od znalezionej w tym miejscu niewielkiej figurki tańczącego fauna wykonanej z brązu. Casa del Fauno to jedna z najpiękniejszych i najlepiej zachowanych posiadłości mieszkalnych dawnego imperium rzymskiego, a w czasach świetności Pompejów zamieszkiwali tu przedstawiciele miejscowej elity (czyli tzw. patrycjusze). W obiekcie tym do dziś można podziwiać piękne detale architektoniczne, rzeźby i malowidła. Znajduje się tu również kopia wspomnianej wcześniej figurki fauna oraz kopia słynnej starożytnej mozaiki przedstawiającej starcie macedońskiego króla Aleksandra Wielkiego z perskim władcą Dariuszem III pod Issos – oryginały tych dzieł znajdziecie w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Neapolu.

7. Casa dei Vettii (Dom Wettiuszów)

To znacznie mniejszy, ale nie mniej ciekawy budynek, w którym również czekają na Was piękne freski i inne liczne zdobienia. W domu tym mieszkali dwaj bogaci kupcy z rodziny Wettiuszów, a jego najciekawszym elementem jest malowidło przedstawiające mitycznego boga płodności Priapa, który miał odstraszać złe moce. Co ciekawe, Priap został tu przedstawiony w dość niecodzienny i trochę abstrakcyjny sposób, mianowicie jego wielkich rozmiarów penis spoczywa na jednej szali wagi, a na drugiej szali jest równoważąca go sakiewka z pieniędzmi. Ogromny członek jest zresztą cechą charakterystyczną tego bożka i być może to właśnie z tego powodu akurat o tej postaci z mitologii nie uczymy się na lekcjach w szkole…

8. Casa del Menandro (Dom Menandra)

Casa del Menandro to kolejny przykład domu, w którym zamieszkiwały osoby o wyższym statusie społecznym. Dzisiejsza nazwa tego obiektu pochodzi od namalowanego na jednej z jego ścian fresku przedstawiającego greckiego poetę Menandra z książką w ręku. Warto wspomnieć, że podczas prac archeologicznych w piwnicy tego budynku odkryto skrzynię, w której znajdowało się 118 sztuk naczyń i innych przedmiotów wykonanych ze srebra oraz liczne monety – obecnie są one prezentowane w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Neapolu.

9. Terme (łaźnie)

Na terenie starożytnych Pompejów znajdują się aż trzy obiekty, które w przeszłości pełniły funkcję łaźni. Są to: łaźnie centralne (Terme Centrale), łaźnie podmiejskie (Terme Suburbane) oraz łaźnie Stabiana (Terme Stabiane). Największe są łaźnie centralne, ale w znacznie lepszym stanie do dziś zachowały się łaźnie podmiejskie, gdzie czekają na Was chociażby liczne freski i dekoracje o tematyce mitologicznej i erotycznej.

10. Lunapar (dom publiczny)

Lunapar, czyli dom publiczny, to obecnie jedno z najciekawszych i najbardziej popularnych miejsc w całych Pompejach. Dawniej prostytutkami były głównie niewolniczki z Grecji i Bliskiego Wschodu, a za seks należało zapłacić średnio od dwóch do ośmiu asów (dla porównania jeden kieliszek wina kosztował wówczas jednego asa). Burdel w Pompejach był budynkiem dwukondygnacyjnym, w którym na piętrze znajdowały się mieszkania właściciela i jego prostytutek, a na dole – pięć pokoi z łóżkami, gdzie przyjmowano gości. Aktualnie można tu oglądać właśnie te pomieszczenia, w których uprawiano seks, a także zachowane w dość dobrym stanie erotyczne malowidła naścienne.

11. Thermopolium (Termopolium)

W starożytnym Rzymie mianem termopolium określano jadłodajnię, w której mieszkańcy, głównie ci ubodzy i nieposiadający własnej kuchni, mogli zakupić proste i niedrogie posiłki – można powiedzieć, że był to przodek dzisiejszych restauracji typu fast-food. Ruiny termopolium w Pompejach należą do jednych z najlepiej zachowanych. Do dziś można tu oglądać między innymi pomieszczenie z dużym blatem z otworami, do których wsadzano gliniane naczynia służące do przechowywania gorącego jedzenia.

12. Villa dei Misteri (Willa z Misteriami)

To obiekt położony nieco na uboczu, w pewnej odległości od pozostałych zabudowań starożytnych Pompejów. Budynek ten pochodzi prawdopodobnie z II wieku p.n.e., a jego nazwa ma związek ze znajdującymi się wewnątrz doskonale zachowanymi freskami przedstawiającymi misteria dionizyjskie – obrzędy religijne odprawiane ku czci boga Dionizosa. Według wielu opinii to właśnie w tej willi można oglądać najciekawsze i najpiękniejsze malowidła ścienne w całych Pompejach.

Czy warto odwiedzić Pompeje?

Opisane powyżej obiekty to tylko część wszystkich atrakcji, które czekają na Was w Pompejach. To miejsce robi wrażenie i pobudza wyobraźnię, więc powinno Wam się tu spodobać, nawet jeśli na co dzień nie interesujecie się historią. Niezwykłe jest również to, że jeszcze nie tak dawno wszystkie te budowle znajdowały się kilka metrów pod ziemią, a dziś pozwalają nam one przekonać się na własne oczy, jak naprawdę wyglądało to starożytne miasto. I między innymi właśnie dlatego stanowisko archeologiczne w Pompejach zdecydowanie warto odwiedzić!

Wizyta w Pompejach jest świetnym pomysłem na 1-dniową lub kilkugodzinną wycieczkę z Neapolu, a połączyć ją można z wyprawą na szczyt Wezuwiusza. Oglądanie z bliska krateru wulkanu także jest niesamowitym przeżyciem, a z Pompejów można tam bardzo łatwo dojechać autobusem komunikacji miejskiej.

O tym, jak zaplanować wycieczkę na Wezuwiusz, przeczytacie TUTAJ.

Innym ciekawym pomysłem na krótką wycieczkę z Neapolu może być również wizyta w Herkulanum. To drugie, obok Pompejów, starożytne miasto, które także zostało zniszczone przez erupcję Wezuwiusza. Co prawda Herkulanum jest znacznie mniejsze niż Pompeje, ale także to miejsce robi wielkie wrażenie i zdecydowanie warto je zobaczyć, choć najlepiej jest zaplanować to innego dnia niż zwiedzanie Pompejów, żeby uniknąć potem przesadnego zmęczenia.

Przewodnik po Herkulanum oraz listę miejsc, które warto tam zobaczyć, znajdziecie TUTAJ.

Miejscem polecanym do odwiedzenia, nawet przed wizytą w Pompejach czy Herkulanum, jest ponadto wspomniane już wcześniej Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu, które lepiej pozwala zrozumieć najdawniejszą historię całego regionu oraz w którym można oglądać oryginały wielu dzieł sztuki, których kopie prezentowane są w Pompejach i Herkulanum.

Tuż obok stanowiska archeologicznego w Pompejach znajduje się również współczesne miasto Pompeje, które samo w sobie nie jest jednak zbyt atrakcyjne turystycznie i nie przyciąga dużego zainteresowania.

—

Podobał Ci się ten tekst lub może masz do niego jakieś dodatkowe pytania? Zostaw komentarz, a z przyjemnością Ci odpowiem!

A może jesteś ciekawy(-a) kolejnych tekstów, które już niebawem zostaną opublikowane na stronie? Dołącz do wspólnej podróży na Facebooku @stronyswiata.blog oraz na Instagramie @darek_wojdyga i @wszystkiestronyswiata.pl, a na pewno zawsze będziesz na bieżąco!