SAN MARINO. Zwiedzanie w jeden dzień. Co warto zobaczyć?
Spis treści
San Marino to jedno z najmniejszych państw Europy – mniejsze są tylko Watykan i Monako. Ten niewielki kraj stanowi enklawę na terytorium Włoch i graniczy z włoskimi regionami Emilia-Romania oraz Marche. San Marino jest położone na górzystym terenie wchodzącym w skład pasma Apeninów, a na jego najwyższym wzniesieniu Monte Titano (750 m n.p.m.) rozciąga się miasto San Marino – stolica republiki. Jej centrum historyczne jest miejscem zdecydowanie wartym odwiedzenia i z pewnością warto tu przyjechać, jeśli tylko spędzacie wakacje w pobliskich włoskich kurortach nad Adriatykiem.
Historia San Marino
San Marino jest najstarszą nadal istniejącą republiką na świecie. Według legendy, na początku IV wieku pierwszą osadę na tym terenie założył św. Maryn (czyli po włosku właśnie San Marino), który do ówczesnego Imperium Rzymskiego przybył z wyspy Arbe i pracował w porcie w Rimini, po czym był zmuszony uciekać przed prześladowaniami chrześcijan i ukrył się na wzgórzu Monte Titano, gdzie niedługo potem zaczęła powstawać wspólnota będąca protoplastą współczesnego państwa.
Nowo stworzona quasi-republika rozwijała się w kolejnych stuleciach, a jej ludność już w X wieku zaczęła budować fortyfikacje i mury w celu obrony przed zagrożeniem z zewnątrz. Początkowo to małe państewko pozostawało zależne od książąt włoskich, ale już w 1291 roku i ponownie w 1296 roku po trudnym sporze prawno-sądowym potwierdzona została jego niepodległość i niezależność od Państwa Kościelnego (czyli dzisiejszego Watykanu).
Przez długi czas terytorium kraju składało się jedynie ze wzgórza Monte Titano. Jednak w 1463 roku, po sprzymierzeniu się z papieżem i wspólnym pokonaniu burmistrza Rimini, do San Marino przyłączone zostały również miasta (zamki): Fiorentino, Montegiardino, Serravalle i Faetano. Była to ostatnia w historii zmiana granic republiki.
W 1600 roku został spisany statut państwa, który przez niektórych jest określany mianem pierwszej konstytucji na świecie – od tego momentu krajem zaczął kierować jednoizbowy parlament, czyli Wielka Rada Generalna. San Marino utrzymało swoją niezależność także w okresie napoleońskim oraz na kongresie wiedeńskim w 1815 roku. Republika nie została również włączona do jednoczących się Włoch, mimo że udzieliła wsparcia i schronienia włoskiemu republikańskiemu przywódcy Giuseppe Garibaldiemu.
Jak dojechać z Rimini do San Marino?
Do San Marino najszybciej i najłatwiej jest dojechać z włoskiej miejscowości Rimini. To położone nad Adriatykiem miasto jest popularnym nadmorskim kurortem wakacyjnym, a każdego roku przybywa tu także sporo turystów z Polski. Rimini i San Marino dzieli odległość jedynie 20 km. Dużymi włoskimi miastami położonymi nieco dalej są z kolei Cesena, Ravenna i Bolonia.
Do San Marino można oczywiście przyjechać samochodem (własnym lub wypożyczonym), a z Rimini do tego mini-państwa prowadzi bardzo wygodna autostrada. Podróżując autem z innych włoskich miejscowości także będziecie musieli dojechać najpierw do Rimini i dopiero tutaj obrać kierunek na San Marino.
Drugą, wcale nie gorszą, opcją dotarcia do San Marino jest skorzystanie z transportu zbiorowego. Spod dworca kolejowego w Rimini odjeżdża autobus przewoźnika Bonelli Bus, który dowiezie Was pod same mury obronne centrum historycznego San Marino. Autobus kursuje codziennie, także w weekendy i święta, a kursy są wykonywane kilka razy dziennie. Czas przejazdu w jedną stronę to ok. 50-55 minut. Autobus ma na swojej trasie kilka przystanków, dzięki czemu możliwe jest dojechanie nim nie tylko do stolicy San Marino, ale też do innych regionów tego niewielkiego kraju. Aktualny rozkład jazdy autobusu znajdziecie na stronie internetowej
Bilet na autobus kosztuje 5 EUR w jedną stronę (należy też od razu zakupić bilet powrotny), a punkt sprzedaży mieści się w niewielkim kiosku zlokalizowanym naprzeciwko dworca, po drugiej stronie ulicy. Orientacyjne usytuowanie przystanku autobusowego w Rimini (A) oraz punktu sprzedaży biletów (T) przedstawia poniższa mapka – w rzeczywistości miejsca te nie są dobrze oznaczone i stosunkowo łatwo je przeoczyć.
San Marino – co zobaczyć?
Choć Republika San Marino składa się z kilku różnych jednostek administracyjnych, to najważniejszą i najciekawszą częścią tego kraju jest bez wątpienia położona na szczycie wzgórza stolica wraz z jej centrum historycznym otoczonym murami. To miejsce to klasyk, jeśli chodzi o krótkie wycieczki podczas urlopu spędzanego w Rimini bądź którejkolwiek innej pobliskiej miejscowości.
Choć centrum San Marino jest miejscem mało autentycznym i niemal całkowicie podporządkowanym turystyce, to jednak jego wąskie uliczki prowadzące pomiędzy starą zabytkową zabudową są naprawdę bardzo przyjemne i klimatyczne, a panoramy rozciągające się z licznych punktów widokowych potrafią zachwycić! Sanmaryńskie Stare Miasto bez najmniejszego problemu uda Wam się zwiedzić w jeden dzień, a nawet w kilka godzin. Najlepiej jest tu przyjechać z samego rana – potem tłum turystów z każdą godziną coraz bardziej będzie utrudniał zwiedzanie.
01. Brama św. Franciszka (Porta San Francesco)
Po wyjściu z autobusu już tylko krótki spacer schodami do góry będzie Was dzielił od bramy św. Franciszka (Porta San Francesco), przez którą wchodzi się do miasta. Ten XIV-wieczny obiekt dawniej był siedzibą gwardii San Marino, a dzisiaj prowadzi do niego przejście dla pieszych, przy którym znajduje się charakterystyczna niewielka budka z policjantem kierującym ruchem. Po przejściu przez bramę czeka Was pierwsze spotkanie z historyczną zabudową Starego Miasta. Jest to też pierwszy całkiem niezły punkt widokowy.
02. Kościół św. Franciszka (Chiesa di San Francesco)
Znajdujący się tuż obok bramy Kościół św. Franciszka (Chiesa di San Francesco) to obiekt, który wcale nie rzuca się w oczy, ponieważ zlewa się z przylegającymi do niego innymi kamienicami. Został wybudowany w stylu romańskim na przełomie XIV/XV wieku i jest on najstarszą świątynią San Marino. Nie jest to może szczególnie imponująca budowla, ale z pewnością warto zwrócić na nią uwagę podczas spaceru.
03. Punkt widokowy Il Cantone
Przechadzka staromiejskimi uliczkami powinna doprowadzić Was do bardzo charakterystycznego placu, będącego jednym z najlepszych punktów obserwacyjnych San Marino. Choć w zasadzie można powiedzieć, że całe to położone na wzgórzu miasto jest jednym wielkim tarasem, z którego co chwila spomiędzy budynków wyłania się jakiś ładny krajobraz, to właśnie punkt widokowy Il Cantone oferuje Wam przepiękną pełną panoramę włoskiego regionu Emilia-Romania – przy dobrej pogodzie widać stąd nawet wybrzeże Adriatyku!
W miejscu tym znajduje się również kilka ławek, na których można przysiąść i ponapawać się zachwycającym widokiem. Stoi tu też pomnik Bartolomeo Borghesiego – włoskiego historyka i numizmatyka, który w 1821 roku osiedlił się w San Marino. Ponadto, tutaj także jest zlokalizowana górna stacja kolejki linowej łączącej centrum historyczne z jednym z parkingów umiejscowionych na dole.
04. Pałac Rządowy (Palazzo Pubblico)
Pałac Rządowy (Palazzo Pubblico) to jeden z najważniejszych symboli tego niewielkiego kraju. Budynek, będący siedzibą parlamentu i rządu San Marino, został wybudowany w połowie XIX wieku, a jego konstrukcja nawiązuje do poprzedniej średniowiecznej budowli stojącej wcześniej w tym miejscu. Fasada pałacu jest ozdobiona herbami dziewięciu miast-zamków wchodzących w skład republiki, a jej cechami charakterystycznymi są również arkada z trzema łukami nad wejściem, krenelaż (tzw. zęby) na górze oraz wieża z zegarem. Wewnątrz budynku znajduje się 60-osobowa Wielka Sala Rad, Sala Zgromadzeń oraz Sala Głosowań. Obiekt ten można zwiedzać.
Przed pałacem rozciąga się Plac Wolności (Piazza della Libertà), a w jego centralnym punkcie stoi Statua Wolności (Statua della Libertà) – pomnik autorstwa Stefano Gallettiego, który został podarowany Republice San Marino przez Niemcy w 1876 roku. Plac jest też kolejnym już znakomitym punktem widokowym. Znajduje się tu również skrzynka na listy, z której możecie skorzystać, jeśli chcecie komuś wysłać pocztówkę z wakacji (znaczki pocztowe bez problemu kupicie w większości sklepów z pamiątkami).
05. Bazylika św. Maryna (Basilica di San Marino)
Jeszcze wyżej na wzgórzu jest zlokalizowana Bazylika św. Maryna (Basilica di San Marino), będąca najważniejszym kościołem w mieście. Obecna neoklasycystyczna świątynia została wybudowana w I połowie XIX wieku w miejscu stojącej tu wcześniej średniowiecznej budowli. Jeśli zdecydujecie się na wejście do środka, to warto wiedzieć, że spoczywają tu relikwie św. Maryna, założyciela San Marino. Do bazyliki przylega zabytkowa dzwonnica pochodząca z VII wieku oraz niewielki Kościół św. Piotra (Chiesa di San Pietro).
06. Park Orti Borghesi
Raptem kilka kroków dalej rozciąga się malutki Park Orti Borghesi, który zwłaszcza w lato mimo swoich niewielkich rozmiarów może być dla Was całkiem przyjemnym miejscem na krótką przerwę. Odetchniecie tu pośród zieleni, a z miejsca tego również rozciąga się piękna panorama zarówno tej najbliższej jak i nieco dalszej okolicy.
07. Pierwsza wieża: Guaita
Zdecydowanie najważniejszym zabytkiem San Marino jest wznoszący się na samym szczycie wzgórza Monte Titano zamek La Rocca o Guaita, który przez setki lat bronił wolności mieszkańców republiki i nigdy nie został zdobyty. Obiekt ten tworzą trzy twierdze-wieże: Guaita, Cesta i Montale. Dwie pierwsze zostały udostępnione do zwiedzania, a trzecią można zobaczyć tylko z zewnątrz. Bilet wstępu na dwie wieże kosztuje 6 EUR (stan na listopad 2021) i kupuje się go na miejscu w kasie.
Pierwsza wieża (Prima Torre), czyli Guaita, jest najstarszą, największą i najbardziej imponującą częścią zamku (zresztą z tego powodu cały zamek często jest nazywany właśnie Prima Torre). Powstała ona ok. X-XI wieku, w całej swojej historii była kilkukrotnie restaurowana, a jeszcze w latach 60-tych mieściło się w niej więzienie. Twierdza ta jest otoczona dwoma ciągami murów, po których można się przespacerować. Znajduje się tu również niewielka kaplica oraz (a jakże!) sporo punktów widokowych, z których widać między innymi drugą zamkową wieżę.
08. Druga wieża: Cesta
Druga wieża (Seconda Torre), czyli Cesta, powstała w pierwszej połowie XIII wieku i również jest ona obowiązkowym punktem programu każdej wycieczki do San Marino. Od wieży pierwszej jest ona oddalona o ok. 350 m i wchodzi się do niej na tym samym bilecie, który ponownie należy przyłożyć do czytnika przy bramce.
Także z tego miejsca rozciągają się piękne widoki, a wewnątrz twierdzy mieści się niewielkie Muzeum Starej Broni (Museo delle Armi Antiche), które zawiera ponad 1500 egzemplarzy różnego rodzaju broni pochodzącej z czasów od średniowiecza aż do XIX wieku. Warto wspomnieć, że nawet jeśli nie interesuje Was tematyka obronna, to odwiedzając drugą wieżę i tak będziecie musieli do tego muzeum wstąpić, bo przechodzi się przez nie idąc w kierunku tarasu widokowego usytuowanego na wyższej kondygnacji.
09. Trzecia wieża: Montale
Trzecia wieża (Terza Torre), czyli Montale, jest końcowym punktem wędrówki szlakiem twierdz zamkowych i wznosi się osamotniona nieco na uboczu. Nie robi ona tak dużego wrażenia jak dwie poprzednie i można ją oglądać jedynie od zewnątrz.
10. Muzea w San Marino
Zobaczenie opisanych powyżej miejsc pozwoli Wam całkiem dobrze poznać centrum historyczne San Marino, przy czym taka wycieczka nie powinna potrwać dłużej niż 4 godziny. Jeśli więc macie ochotę spędzić tu więcej czasu, to odwiedźcie również wybrane muzea, które także są udostępnione do zwiedzania dla turystów. Są to między innymi:
- Muzeum Państwowe (Museo di Stato) – posiadające liczne dzieła sztuki oraz eksponaty archeologiczne i numizmatyczne pochodzące z różnych okresów historycznych,
- Muzeum św. Franciszka (Museo San Francesco) – prezentujące dzieła sztuki nie tylko sakralnej i mieszczące się w budynkach klasztornych przylegających do Kościoła św. Franciszka,
- Galeria Sztuki Nowoczesnej i Współczesnej (Galleria Nazionale d’Arte Moderna e Contemporanea) – pokazujące wybrane dzieła współczesne,
- Muzeum Znaczków Pocztowych i Monet (Museo del Francobollo e della Moneta) – prezentujące wybrane zagadnienia numizmatyczne i filatelistyczne.
Co ważne, wszystkie te cztery obiekty, a także opisany już wcześniej Palazzo Pubblico, można zwiedzić na jednym bilecie, który uprawnia również do wejścia na pierwszą i drugą wieżę. Bilet ten można zakupić np. w kasie przy Prima Torre – wówczas zamiast standardowego biletu za 6 EUR należy poprosić o bilet rozszerzony w cenie 8 EUR (stan na listopad 2021).
Podoba Ci się ten tekst, a może zainspirowałem Cię do podróży? Będę Ci bardzo wdzięczny, jeśli zechcesz zaprosić mnie na wirtualną kawę! Przeznaczę ją na dalszy rozwój bloga 🙂
Ciekawostki na temat San Marino
Całkowita powierzchnia San Marino to raptem 61 km2. Dla porównania, powierzchnia Watykanu to 0.44 km2, Księstwa Monako to 2 km2, a Warszawy… 517 km2. Republikę zamieszkuje ok. 30 tysięcy osób, czyli mniej więcej tyle co w Łowiczu. Językiem urzędowym jest tutaj włoski, a obowiązującą walutą euro, mimo że kraj ten nie jest członkiem UE. Dostępne w bardzo niewielkim nakładzie monety euro produkowane w San Marino mają dużą wartość kolekcjonerską.
San Marino jest podzielone na dziewięć jednostek administracyjnych (miast), które historycznie są określane jako Zamki. Są to: San Marino, Acquaviva, Borgo Maggiore, Chiesanuova, Domagnano, Faetano, Fiorentino, Montegiardino oraz Serravalle.
Władzę ustawodawczą w San Marino sprawuje Wielka Rada Generalna złożona z 60 członków. Są oni wybierani bezpośrednio przez naród w proporcjonalnym systemie wyborczym co pięć lat. Funkcję głowy państwa pełnią dwaj kapitanowie regenci wybierani przez Wielką Radę Generalną co sześć miesięcy (1 kwietnia i 1 października). Działają oni zespołowo i każda ich decyzja musi być podjęta wspólnie, a po upływie kadencji nie mogą ponownie objąć tej funkcji przez trzy lata. Władzę wykonawczą na szczeblu ogólnokrajowym sprawuje Kongres Stanu złożony z 10 ministrów. Na poziomie poszczególnych jednostek administracyjnych funkcję tę pełnią Rady Zamków.
San Marino jest jednym z rajów podatkowych, w którym podatki dochodowe są bardzo niskie – niższe niż we Włoszech. Dlatego zasady ubiegania się o sanmaryńskie obywatelstwo są bardzo restrykcyjne. W San Marino notuje się bardzo niską stopę bezrobocia oraz brak długu publicznego. Nie ma tu praktycznie żadnej przestępczości, a tutejsze więzienie ma jedynie sześć cel i pozostaje puste.
Podobał Ci się ten tekst lub może masz do niego jakieś dodatkowe pytania? Zostaw komentarz, a z przyjemnością Ci odpowiem!
A może jesteś ciekawy(-a) kolejnych tekstów, które już niebawem zostaną opublikowane na stronie? Dołącz do wspólnej podróży na Facebooku @stronyswiata.blog oraz na Instagramie @darek_wojdyga, a na pewno zawsze będziesz na bieżąco!
