BUDAPESZT. Przewodnik. Zwiedzanie, zabytki i atrakcje. Co warto zobaczyć?
Spis treści
Budapeszt to miejsce, w którym idealnie współgrają ze sobą trzy z pozoru niepasujące do siebie elementy – piękny krajobraz naturalny, bogate dziedzictwo historyczno-kulturowe oraz wielkomiejski charakter współczesnej metropolii. Miasto to jest często nazywane perłą Dunaju oraz zalicza się do grona najpiękniejszych europejskich stolic. Znajdziecie tu wiele pięknych zabytków oraz liczne atrakcje. Stolica Węgier jest jednym z najpopularniejszych kierunków zagranicznych wycieczek Polaków i nie ma się temu co dziwić. Najlepiej samemu przekonać się, na czym polega jej fenomen!
W poniższym tekście przeczytacie o tym, co warto zobaczyć w Budapeszcie. Znajdziecie tu opisy najważniejszych zabytków, atrakcji i innych ciekawych miejsc. Dowiecie się również, jak zaplanować zwiedzanie Budapesztu. Zapraszam do przeczytania!
Węgry – osobliwość w swojskim wydaniu
Na sam początek kilka słów o Węgrzech jako takich. Historia tego kraju zaczyna się w IX wieku, kiedy to przybyły tu plemiona madziarskie, czyli przodkowie dzisiejszych Węgrów. Madziarowie dotarli tu po tysiącach lat długiej wędrówki, której początki miały miejsce gdzieś na stepach południowego Uralu. Historycy nie mają jednak pewności, jak przebiegała ta wędrówka i jakie były losy ludu zwanego ugrofinami.
Wiadomo natomiast, że lud ten podzielił się na dwie grupy, z których jedna poszła na północ stając się protoplastami dzisiejszych Finów i Estończyków, a druga dotarła niemalże pod same Karpaty dając podwaliny do rozwoju współczesnego państwa węgierskiego. Osiedlenie się Węgrów na tym obszarze jest zresztą jednym z najważniejszych wydarzeń dla ich tożsamości narodowej i jest ono określane jako tzw. zajęcie ojczyzny (węg. honfoglalás).
Współcześni Węgrzy są więc potomkami przybyszów z daleka, którzy obecny obszar nad Dunajem zamieszkują raptem od trochę ponad tysiąca lat. Fakt ten jest zauważalny już przy pierwszym kontakcie z językiem węgierskim. Nie pochodzi on z rodziny języków indoeuropejskich, przez co może wydawać nam się zupełnie inny i niezrozumiały.
Można więc powiedzieć, że Węgry to kraj w pewnym sensie egzotyczny. Z drugiej strony jest on też bardzo swojski i serdeczny. Jego historia niejednokrotnie przeplatała się z dziejami Polski i innych krajów Europy środkowo-wschodniej. Do dziś można tu podziwiać m.in. bardzo dobrze zachowane dziedzictwo kultury ludowej. Kraj słynie również z bardzo wyrazistej i bardzo smacznej lokalnej kuchni. Jego prawdziwym skarbem jest też niesamowita obfitość i różnorodność źródeł geotermalnych, których jest tu grubo ponad tysiąc.
Historia Budapesztu
Budapeszt (węg. Budapest) to nie tylko stolica, lecz również największe, a w zasadzie nawet jedyne duże miasto na Węgrzech. W połowie XIII wieku powstało królewskie miasto Buda (węg. Buda), które zlokalizowano nieopodal wcześniejszej osady zwanej od tego momentu Starą Budą (węg. Óbuda) oraz które w czasach późnego średniowiecza było jednym z największych ośrodków miejskich w całej Europie. W krajobrazie miasta najbardziej wyróżniał się położony na wzgórzu nad Dunajem przepiękny zamek będący siedzibą władców.
Po drugiej stronie Dunaju znajdował się natomiast Peszt (węg. Pest). Przez wiele lat pełnił on funkcję przedmieścia Budy, a prawa miejskie otrzymał dopiero w XV wieku. Największy rozwój Pesztu przypadł na XVIII wiek – właśnie wtedy stał on się ważnym ośrodkiem handlowym. Zaczęły tu wówczas powstawać nowe reprezentacyjne ulice oraz nowoczesna zabudowa będąca cechą charakterystyczną miasta aż do dziś. W 1873 roku doszło do połączenia Budy i Pesztu oraz innych położonych obok ośrodków, co dało kolejny impuls rozwojowy dla starej-nowej metropolii.
Zwiedzanie Budapesztu – informacje praktyczne
Współczesny Budapeszt jest miastem o wielu twarzach. Jego centrum wyznacza płynący tu Dunaj, który dzieli stolicę Węgier na dwie zupełnie odmienne części. Prawy brzeg to wznoszące się ponad rzeką zielone wzgórza i urokliwe uliczki średniowiecznej Budy, a lewy to przede wszystkim XVIII- i XIX-wieczne reprezentacyjne budynki i prawdziwie wielkomiejska atmosfera. W całym mieście znajdziecie również mnóstwo przepięknych zakątków zlokalizowanych na uboczu głównych szlaków turystycznych. Jest tu też sporo punktów widokowych.
Z rzeczy in minus, trzeba przyznać, że Budapeszt jest miastem dosyć brudnym, czasami śmierdzącym, często bez udogodnień dla niepełnosprawnych czy rodzin z dziećmi w wózkach. Na głównych ulicach Budapesztu można też zauważyć sporo bezdomnych.
Z Polski do Budapesztu można dotrzeć na różne sposoby – samolotem, pociągiem, autobusem lub nawet własnym samochodem. Walutą obowiązującą na Węgrzech jest oczywiście węgierski forint (HUF). Walutę bez problemu możecie nabyć w polskich kantorach. Ceny na Węgrzech są zbliżone do tych w Polsce. W niektórych miejscach w centrum Budapesztu (np. toalety, lodziarnie czy sklepy z pamiątkami) są co prawda akceptowane płatności w euro, ale przelicznik jest niezbyt korzystny.
Do Budapesztu warto przyjechać na minimum 2-3 pełne dni. Zdążycie wtedy choć trochę poznać prawdziwą naturę i charakter tego miasta. Co zobaczyć w Budapeszcie w 3 dni? Jeden dzień przeznaczcie na zwiedzanie Góry Zamkowej i Góry Gellérta, drugi dzień poświęćcie na spacer ulicami Pesztu, a trzeciego dnia wybierzcie się do jednego z termalnych kąpielisk.
Budapeszt – co zobaczyć?
01. Góra Zamkowa w Budapeszcie
Góra Zamkowa (węg. Várhegy) wznosi się w centrum miasta na prawym brzegu Dunaju. Znajdziesz tu sporych rozmiarów kompleks zamkowy, a także wąskie i bardzo urokliwe uliczki średniowiecznej Budy oraz charakterystyczną wieżą Kościoła Macieja. Jest to jedno z tych miejsc, które na pewno Wam się spodoba.
Obiekty wznoszące się na wzgórzu są bardzo mocno wyeksponowane i można je podziwiać podczas spaceru przeciwległym brzegiem Dunaju. Zwłaszcza wieczorem widok na podświetlone budynki robi naprawdę spore wrażenie!
Jeśli chcecie dostać się na górę, to najlepiej będzie zacząć przy placu Adama Clarka (węg. Clark Ádám tér). Stąd możecie skorzystać z miejskiego autobusu linii 16 lub z zabytkowego budzińskiego funikularu (węg. Budavári Sikló), czyli niewielkiej kolejki obsługiwanej przez historyczne wagoniki. Funikular działa od 1870 roku, a zaprojektowany został tak, aby móc pokonywać trasę o dużym spadku terenu. I faktycznie – dystans przemierzany przez kolejkę to raptem 100 metrów, podczas gdy różnica poziomów pomiędzy górną i dolną stacją to aż 50 metrów.
Trzecią opcją, zwłaszcza przy dobrej pogodzie, jest wejście na górę na własnych nogach. Pozwoli Wam to z każdym pokonanym metrem podziwiać coraz szerszą i coraz pełniejszą piękną panoramę miasta.
Zamek Królewski w Budapeszcie (węg. Budavári palota) przed wiekami należał do najładniejszych i najbardziej okazałych w całej Europie. Obecnie stanowi on jednak tylko uproszczoną rekonstrukcję obiektu, który w całości spłonął w 1945 roku. Przed gmachem zamku znajduje się pomnik księcia Eugeniusza Sabaudzkiego na koniu. W budynku mieści się natomiast siedziba Węgierskiej Galerii Narodowej (węg. Magyar Nemzeti Galéria) oraz Muzeum Zamkowego (węg. Vármúzeum).
02. Kościół Macieja i Baszta Rybacka
W niedalekim sąsiedztwie zamku znajduje się Kościół Macieja (węg. Mátyás-templom) uznawany za jedną z największych perełek budapeszteńskiej architektury. Świątynia powstała w XIII wieku, ale swój dzisiejszy wygląd zawdzięcza gruntownej przebudowie, która miała miejsce w drugiej połowie XIX wieku w związku z hucznie obchodzoną rocznicą tysiąclecia państwa węgierskiego. Największym znakiem rozpoznawczym kościoła jest charakterystyczna koronkowa wieża. We wnętrzu obiektu zobaczysz m.in. XIX-wieczne freski, witraże i kamienną ambonę.
Tuż obok świątyni możecie ponadto zobaczyć Basztę Rybacką (węg. Halászbástya). To kolejny już bardzo popularny symbol Budapesztu. Obiekt ten powstał w tym samym okresie, w którym dokonano rekonstrukcji Kościoła Macieja, i stanowi jego idealne uzupełnienie. Został on pomyślany jako swego rodzaju taras widokowy, a jego siedem wieżyczek symbolizuje siedem dawnych plemion madziarskich. Nazwa obiektu jest natomiast związana z faktem, że w średniowieczu obszar ten znajdował się pod opieką cechu rybackiego.
03. Góra Gellérta
Na południe od Góry Zamkowej wznosi się Góra Gellérta (węg. Gellért-hegy), która jest kolejnym ważnym punktem na mapie Budapesztu. Jest ona w znacznej mierze niezabudowana i pokryta zielenią, przez co stanowi idealne miejsce do spacerów. To świetna odskocznia od tłocznego i hałaśliwego niekiedy miasta.
Swoją nazwę góra zawdzięcza św. Gellertowi, który był biskupem misjonarzem zamordowanym w 1046 roku. Na zboczu wzniesienia znajduje się pomnik św. Gellerta (węg. Szent Gellért-szobor), przedstawiający postać biskupa, który w wyciągniętej dłoni trzyma krzyż i u którego stóp klęczy nawrócony Węgier. Wokół pomnika dostrzeżecie półokrągłą kolumnadę, a spod jego stóp wypływa niewielki wodospad.
Na samym szczycie góry wznosi się jeszcze jeden monument, który został nazwany Pomnikiem Wolności (węg. Szabadság-szobor). Pomnik przedstawia 14-metrową statuę kobiety z liściem laurowym posadowioną na bardzo wysokim cokole. Odsłonięto go w 1947 roku jako dar od armii radzieckiej dla budapeszteńczyków. Niegdyś integralnym elementem pomnika była sześciometrowa figura żołnierza radzieckiego, ale zdemontowano ją po upadku komunizmu. W ten sposób radziecki pomnik wyzwolenia został przekształcony w pomnik wolności i czci on obecnie wszystkich tych, którzy oddali życie za niepodległość Węgier.
Na górze Gellérta znajdują się również mury dawnej XIX-wiecznej cytadeli (węg. Citadella), a na zboczu wzniesienia mieści się wykuty w skale Kościół Skalny (węg. Sziklatemplom). Tuż obok korzystać można także z jednego z dwóch najpopularniejszych kąpielisk termalnych w Budapeszcie. Chodzi oczywiście o kąpielisko Gellérta (węg. Gellért Gyógyfürdó).
Góra Gellérta ma także wiele uroczych, zarówno tych bardziej jak i mniej obleganych, punktów widokowych. Rozciąga się stąd przepiękna panorama miasta. To właśnie te fantastyczne widoki sprawiają, że Góra Gellérta jest obowiązkowym punktem programu każdej wycieczki do Budapesztu.
04. Plac Széchenyiego i Bazylika św. Stefana
Zupełnie inną odsłonę Budapesztu odkryjecie przechodząc na drugą stronę Dunaju. Czekają tu na Was reprezentacyjne aleje Pesztu, w którym poczujecie atmosferę tętniącego życiem współczesnego miasta. Znajduje się tu też wiele imponujących gmachów użyteczności publicznej.
Budę i Peszt łączy kilka mostów, spośród których najbardziej reprezentacyjnym jest Most Łańcuchowy im. Széchenyiego (węg. Széchenyi lánchíd). Powstał on w połowie XIX wieku jako pierwsza w Budapeszcie stała przeprawa nad Dunajem. Wjazdu na most pilnują charakterystyczne kamienne lwy, a sam trakt łączy wspomniany już plac Adama Clarka (który był jednym z architektów mostu) z placem Istvána Széchenyiego (węg. Széchenyi István tér).
Zarówno plac jak i most, a także wiele innych obiektów w Budapeszcie, noszą imię Istvána Széchenyiego. Był to węgierski hrabia i polityk, który w I połowie XIX wieku podejmował wiele inicjatyw na rzecz rozwoju i zreformowania kraju. Jego wszechstronna działalność sprawiła, że obecnie mówi się o nim jako o „najlepszym z Węgrów”. Przy placu Széchenyiego znajduje się kilka reprezentacyjnych budynków, m.in. gmach Węgierskiej Akademii Nauk (węg. Magyar Tudományos Akadémia), której inicjatorem powstania był właśnie Széchenyi.
Od placu odchodzi niewielka ulica Zrínyi (węg. Zrínyi utca), którą dojdziecie do największego kościoła w Budapeszcie. Jest nim Bazylika św. Stefana (węg. Szent István-bazilika), którą konsekrowano w 1905 roku. Budynek świątyni jest bardzo charakterystyczny i łączy on w sobie cechy klasycyzmu i włoskiego renesansu.
05. Parlament w Budapeszcie
Obszar położony na północ od placu Széchenyiego i bazyliki to główne centrum administracyjne kraju. To właśnie tutaj znajduje się położony nad Dunajem monumentalny i bardzo reprezentacyjny gmach węgierskiego Parlamentu (węg. Országház). Budynek wzniesiono na przełomie XIX i XX wieku, a z zewnątrz może on Wam nieco przypominać parlament brytyjski. I faktycznie budynek był tak zaprojektowany, aby to podobieństwo było widoczne. Wnętrze gmachu to typowy przykład bogato zdobionej architektury pałacowej, a w Sali Kopułowej spoczywa węgierska korona. Obiekt można oczywiście zwiedzać, ale dozwolone są jedynie trwające niespełna godzinę wycieczki z przewodnikiem.
Przed Parlamentem rozciąga się elegancki plac Lajosa Kossutha (węg. Kossuth Lajos tér), który upamiętnia dawnego przywódcę rewolucji węgierskiej. Na placu znajduje się pomnik Kossutha, a dokoła posadowiono kilka innych reprezentacyjnych budynków. Od strony południowej przed Parlamentem stoi pomnik austro-węgierskiego polityka Gyuli Andrássyego. Nieco dalej nad samą rzeką zobaczycie też dość nietypowy pomnik ofiar Holocaustu zwany również Butami na brzegu Dunaju (węg. Cipők a Duna-parton).
06. Południowa część Pesztu
W południowej części Pesztu warto zwrócić uwagę na Kościół Śródmiejski (węg. Belvárosi-templom), który jest obecnie jednym z najstarszych budynków tej części miasta. Swój aktualny barokowy wygląd świątynia zawdzięcza przebudowie, która miała miejsce w XVIII wieku.
Sam kościół jest położony bezpośrednio nad Dunajem, a dalszy spacer można kontynuować np. nadrzecznym deptakiem. To bardzo przyjemne miejsce i doskonale widać stąd Górę Zamkową i Górę Gellérta.
Zajrzyjcie także na prowadzącą równolegle do rzeki ulicę Váci (węg. Váci utca). Jest to główna aleja handlowa Pesztu i znajdują się tu różnego rodzaju sklepy, kawiarnie, restauracje oraz stragany z pamiątkami. Váci ma około kilometra długości i jest przeznaczona tylko do ruchu pieszego. Jej południowy kraniec wyznacza zabytkowa Centralna Hala Targowa (węg. Nagy Vásárcsarnok), w której można zakupić różne typowe dla węgierskiej kuchni artykuły spożywcze.
Niedaleko hali znajduje się również Węgierskie Muzeum Narodowe (węg. Magyar Nemzeti Múzeum) oraz pochodząca z połowy XIX wieku Wielka Synagoga (węg. Nagy zsinagóga), która jest największym tego typu obiektem w całej Europie. W bocznym skrzydle synagogi mieści się ponadto Muzeum Żydowskie (węg. Zsidó Múzeum).
Podoba Ci się ten tekst, a może zainspirowałem Cię do podróży? Będę Ci bardzo wdzięczny, jeśli zechcesz zaprosić mnie na wirtualną kawę! Przeznaczę ją na dalszy rozwój bloga 🙂
07. Aleja Andrássyego i Lasek Miejski
Wróćmy jednak jeszcze w okolice Bazyliki św. Stefana. To właśnie stąd odchodzi bowiem aleja Andrássyego (węg. Andrássy út), będąca najbardziej reprezentacyjną aleją Budapesztu. Jest ona utożsamieniem miejskiej elegancji i prawdziwą perełką węgierskiej urbanistyki. Znajduje się tu wiele reprezentacyjnych gmachów, a także otoczonych zielenią willi i pałacyków.
Do najważniejszych gmachów w alei należy z pewnością Węgierska Opera Narodowa (węg. Magyar Állami Operaház). W jej bliskim otoczeniu znajduje się także Akademia Muzyczna im. Franciszka Liszta (węg. Liszt Ferenc Zeneakadémia).
Przy alei Andrássyego stoi również tzw. Dom Terroru (węg. Terror Háza). W czasie II wojny światowej mieściła się tu siedziba partii faszystowskiej, a po wojnie funkcjonowała komunistyczna policja polityczna. Było to miejsce, w którym niegdyś przetrzymywano i katowano przeciwników politycznych. Obecnie urządzono tu nowoczesne multimedialne muzeum, w którym prezentowana jest najnowsza historia Węgier.
Pod aleją Andrássyego przebiega zaś pierwsza linia budapeszteńskiego metra M1, która została nazwana Milenijną Kolejką Podziemną (węg. Millenniumi Földalatti Vasút). Funkcjonuje ona w niezmienionym kształcie od 1896 roku i jest najstarszą linią metra w całej kontynentalnej Europie. Do dziś mieszkańcy miasta korzystają z kameralnych stacji tej kolejki, a linię tę obsługują charakterystyczne żółte wagoniki.
Zwieńczeniem alei jest Plac Bohaterów (węg. Hősök tere), gdzie znajduje się m.in. bardzo charakterystyczny pomnik Milenium (węg. Millenniumi emlékmű). Symbolizuje on tysiąc lat węgierskiej państwowości.
Dalej za placem rozpościera się natomiast Lasek Miejski (węg. Városliget). Stanowi on „zielone płuca” miasta oraz jest jednym z najpopularniejszych miejsc wypoczynku budapeszteńczyków. Znajdziecie tu przede wszystkim sporo terenów zielonych, w których można się zrelaksować. Mieści się tu też ogród zoologiczny oraz cyrk. W centrum lasku na niewielkiej wysepce oglądać można także bardzo malowniczo położony zamek Vajdahunyad (węg. Vajdahunyad vára).
08. Kąpielisko im. Széchenyiego
Na co jeszcze warto zwrócić uwagę, wybierając się do Lasku Miejskiego? Z pewnością na Kąpielisko im. Széchenyiego (węg. Széchenyi Gyógyfürdő és Uszoda), które obok kąpieliska Gellérta jest najpopularniejszym tego typu obiektem w Budapeszcie. Znajdziecie tu zarówno liczne baseny kryte, jak również trzy baseny na świeżym powietrzu, które są czynne przez cały rok. Kąpielisko korzysta z bardzo ciepłych źródeł termalnych, a poszczególne baseny różnią się między sobą nie tylko wielkością, ale też temperaturą. Do dyspozycji pozostają tu również łaźnie parowe, sauny oraz dodatkowo płatne usługi, np. masaże.
Cechą charakterystyczną obiektu jest też oczywiście jego wyjątkowa architektura, a sam budynek liczy już sobie ponad sto lat. Wewnętrzny dziedziniec ozdobiony jest rzeźbami i fontannami, które sprawiają, że kąpiel w takim otoczeniu jest naprawdę niesamowitym doznaniem.
Wstęp na teren kąpieliska jest oczywiście płatny, ale wybierać możecie spośród różnego rodzaju typów biletów. Jeśli jednak nie macie ochoty na kąpiele, to pamiętajcie, że w obiekcie organizowane są również wycieczki z przewodnikiem. Przewodnik pokazuje zwiedzającym najważniejsze elementy i przepiękną architekturę tego miejsca.
09. Inne ciekawe miejsca w Budapeszcie
Jeśli przyjeżdżacie do Budapesztu na dłużej, to możecie również skierować się w stronę innych mniej znanych atrakcji. Inne ciekawe miejsca w Budapeszcie to przede wszystkim:
- Wyspa Małgorzaty (węg. Margit-sziget), która jest długa na niemal 2,5 km i która rozciąga się w samym centrum miasta na Dunaju. Jest to bardzo przyjemny teren zielony, który sprzyja wypoczynkowi i spacerom. Możecie tutaj zobaczyć secesyjną wieżę ciśnień, pomnik stulecia miasta oraz ruiny klasztoru Franciszkanów i klasztoru Dominikanek;
- Pałac Sztuk (węg. Művészetek Palotája / Müpa Budapest), który jest bardzo nowoczesnym centrum kulturalnym Budapesztu otwartym w 2006 roku. W pałacu mieści się m.in. muzeum sztuki współczesnej, a tuż obok znajduje się Teatr Narodowy;
- Muzeum Aquincum (węg. Aquincumi Múzeum), który jest również nazywany parkiem ruin i obejmuje pozostałości po dawnej starożytnej rzymskiej osadzie;
- Wzgórza Budzińskie (węg. Budai-hegyseg), które rozciągają się na obrzeżach miasta i dają możliwość bliskiego kontaktu z naturą. Można tu m.in. oglądać jaskinie krasowe, a także wejść lub wjechać kolejką lub wyciągiem krzesełkowym na jeden ze szczytów i z tej perspektywy podziwiać najbliższą okolicę;
- Park Pomników (węg. Memento Park), który jest bardzo nietypowym obiektem położonym na południowo-zachodnich krańcach miasta. Park otwarto w 1993 roku w drugą rocznicę wycofania się wojsk radzieckich z terytorium Węgier. Obecnie można tu zobaczyć ponad czterdzieści różnych rzeźb, które powstały w czasach komunizmu i które po zmianach ustrojowych zdecydowano się usunąć z przestrzeni miejskiej.
Co i gdzie warto zjeść w Budapeszcie?
Kuchnia węgierska jest bardzo charakterystyczna i wyrazista. Spożywane dania są z reguły mocno przyprawione, a na stołach z pewnością króluje papryka. Ważnym elementem węgierskiej kuchni jest też mięso, które bardzo często przybiera formę gulaszu. Różni się on jednak od tego serwowanego w Polsce tym, że zazwyczaj przybiera postać zupy. Zupy są tu zresztą bardzo popularne, a oprócz gulaszowej jada się też m.in. zupę rybną.
Typowym dodatkiem do dań mięsnych są kluski węgierskie, które przyrządza się na bazie mąki i które w smaku mogą przypominać zacierki. Bardzo popularną węgierską potrawą jest także leczo. Jest ono przyrządzane jedynie z warzyw, czym różni się od tego przygotowywanego w Polsce, w którym często znajduje się też kiełbasa. Bardzo ciekawym daniem na Węgrzech jest również langosz, czyli smażony na głębokim tłuszczu mączny placek – najczęściej podawany z serem żółtym, śmietaną, a nawet cebulą czy boczkiem. Poza tym, na Węgrzech spożywa się spore ilości salami, a kraj ten słynie też z tradycji winiarskich.
Gdzie zjeść w Budapeszcie? Oto kilka rekomendacji:
- Frici Papa – miejsce, w którym zjecie smacznie, porządnie i za nieduże pieniądze. Lokal ten przypomina trochę bar mleczny;
- For Sale Bar – bardzo ciekawa restauracja w Budapeszcie. Została ona wystylizowana na wiejską knajpę, w której na podłodze rozrzucono słomę. Miejsce to zaskakuje jednak nie tylko wystrojem, ale też naprawdę smaczną kuchnią;
- Retro Lángos Büfe – miejsce, które według wielu opinii serwuje jedne z najlepszych langoszy w całym Budapeszcie.
Podobał Ci się ten tekst lub może masz jakieś dodatkowe pytania? Zostaw komentarz, a chętnie Ci odpowiem!
A może jesteś ciekawy kolejnych tekstów na blogu? Dołącz do wspólnej podróży na Facebooku @stronyswiata.blog oraz na Instagramie @darek_wojdyga, a na pewno zawsze będziesz na bieżąco!
